Gweithgareddau Awyr Agored

Gwybodaeth » Pethau I'w Gwneud » Chwaraeon a Chadw'n Heini » Gweithgareddau Awyr Agored

Mae gweithgareddau awyr agored yn cynnwys heicio, dringo, cerdded mynyddoedd, cyfeiriannu a chwaraeon dŵr awyr agored fel rafftio, canŵio a caiacio. Mae dringo a cherdded mynyddoedd yn chwaraeon antur sy’n hyrwyddo hunanddibyniaeth, sgiliau arwain a gwerthfawrogiad amgylcheddol.

Heicio a cherdded

Mae heicio yn fath o gerdded y mae pobl yn ei wneud fel ymarfer corff neu am bleser oherwydd eu bod yn mwynhau darganfod y wlad a mwynhau’r golygfeydd. Mae’n digwydd yng nghefn gwlad yn bennaf
Mae Cymru’n berffaith ar gyfer heicio a cherdded oherwydd ei mynyddoedd a’i bryniau
Mae llawer o amrywiaeth o ran cerdded yng Nghymru, o Daith y Tri Chastell i Daith Eryri
Gall gysylltu â ’Walking Wales’ i drefnu trip cerdded, gwyliau cerdded neu am help wrth ddewis taith dy hun

Dringo

Gall dringo fod yn gamp hynod beryglus os nad wyt ti'n cael dy oruchwylio, ac os nad yw’r offer a dillad amddiffynnol cywir gennyt
Dringo creigiau – sef dringo ar dir serth, creigiog – a mynydda, sef dringo ar fynyddoedd, yw’r ddau brif fath o ddringo
Dringo dan do yw dringo ar waliau dringo artiffisial
Os wyt ti'n 'dringo â chymhorthion', byddi di'n defnyddio pob modd posibl o ddringo i fyny, fel taclau tynnu neu ddringo ysgolion rhaff sydd i gyd wedi’u clymu wrth wal gyda bolts
Os wyt ti'n 'dringo’n rhydd' byddi di'n defnyddio dwylo, traed a rhannau eraill o’r corff i ddringo wyneb. Defnyddir rhaffau a thaclau eraill i amddiffyn yn unig
Fel arfer bydd cystadlaethau’n cael eu cynnal dan do ar waliau dringo pwrpasol. Mae tri phrif gategori – anhawster, cyflymder a dringo dros glogfeini, ac mae gan bob un nod dringo gwahanol

Cyfeiriannu

Mae cyfeiriannu’n gamp lle mae cystadleuwyr yn llywio eu ffordd rhwng pwyntiau rheoli a nodir ar fap pwrpasol trwy ddefnyddio map a chwmpawd. Fel arfer mae’n golygu mynd dros dir amrywiol ei natur a llawer o antur
Mae gan gwrs cyfeiriannu safonol fan cychwyn, cyfres o fannau rheoli sydd wedi’u nodi gan gylchoedd ac wedi’u cysylltu gan linellau, ac wedi’u rhifo yn y drefn gywir i’w darganfod, a man gorffen
Gall ymarfer cyfeiriannu fel hobi, ac mae’n ffordd hawdd o gadw'n heini
Mae’n weithgaredd cyffrous i’w rannu gyda ffrindiau neu deulu
Mae cyfeiriannu’n gamp dra gystadleuol hefyd sy’n cynnwys canolbwyntio’n ddwys, sgil a ffitrwydd
Mae sawl gwahanol fath o gyfeiriannu. Cyfeiriannu traed yw’r math mwyaf cyffredin. Dyma le mae cystadleuwyr yn rhedeg naill ai draws gwlad neu’n cerdded, ac yn defnyddio’u map a chwmpawd i ddarganfod y ffordd o’r dechrau i’r diwedd, gan stopio ym mhob un o’r mannau rheoli
Ceir hefyd gyfeiriannu sgïo, cyfeiriannu beic mynydd a chyfeiriannu llwybr
Mae cyfeiriannu’n weithgaredd awyr agored sy’n addas i ysgolion. Ceir lefelau heriol i bob oedran a gallu, a gellir ei ddefnyddio fel rhan o’r Cwricwlwm Cenedlaethol ar gyfer Addysg Gorfforol, Daearyddiaeth a Mathemateg
Gall ei wneud yn y maes chwarae neu yng nghefn gwlad
Mae rheolau cyfeiriannu wedi’u diffinio gan yr International Orienteering Federation. Mae gan y British Orienteering Federation dîm o swyddogion datblygu a all gynnig cyngor

Rafftio

Gall rafftio dŵr gwyn fod yn hynod o beryglus – mae risg o ddamwain neu anaf difrifol oherwydd natur annisgwyl y dŵr cyflym
Mae deddfwriaeth a mesuriadau diogelwch yn eu lle erbyn hyn ar gyfer gweithredwyr rafftio, yn cynnwys rheoliadau llym ynglŷn â pha offer diogelwch i’w gario ar rafftiau, a rhaid i owtffitwyr, rafftiau ac arweinwyr rafftio gael tystysgrif – dylet ti drafod mesuriadau diogelwch y gweithredwr rafftiau cyn archebu rafft
Ceir gyflwyniad diogelwch gan y ganolfan rafftio. Dylet ti ofyn am gymwysterau’r arweinydd, y math a sgôp yr offer cyn dechrau rafftio
Mae rafftio’n weithgaredd hamdden awyr agored sy’n defnyddio rafft (cwch chwythu i fyny erbyn hyn) i fynd ar afon neu ddyfrffordd arall
Fel arfer mae rafftio yn cael ei wneud ar ddŵr gwyn (rafftio dŵr gwyn) er mwyn gwneud y gweithgaredd yn gyffrous i’r bobl ar y rafft
Defnyddir padlau cyffredin i lywio’r rafft, ac maen nhw fel arfer yn cario pedwar i ddeuddeg o bobl
Gall gymryd rhan mewn rafftio dŵr gwyn trwy gydol y flwyddyn

Canŵio a chaiacio

Mae canŵod a chaiacs yn gychod bach, a defnyddir padl i wthio’r cwch ar hyd wyneb y dŵr
Mae’r canŵ yn cael ei wthio yn ei flaen gyda phadl llafn sengl, ac mae’r padlwr yn penlinio neu’n eistedd ar sedd wedi’i chodi
Mae caiac yn cael ei wthio yn ei flaen gyda phadl â dau lafn ac mae’r padlwr yn eistedd gyda’u coesau o’u blaenau nhw
Mae nifer y padlwyr yn dibynnu ar faint y canŵ
Mae padlwyr yn wynebu’r cyfeiriad y maen nhw’n teithio iddo. Mae padlo canŵ yn wahanol i rwyfo, lle mae rhwyfwyr yn wynebu’r cyfeiriad arall
Yn gyffredinol, mae caiacs yn gychod dec caeedig gyda 'spray deck' (gorchudd o ryw fath) ac mae canŵod yn gychod agored
Yr International Canoe Federation yw’r sefydliad canŵo rhyngwladol sy’n creu’r rheolau safonol ar gyfer canŵio fel camp

Mathau o ganŵio

Mae sawl math o ddisgyblaethau canŵio os wyt ti eisiau cystadlu neu beidio – sbrint a slalom yw’r unig ddau sy’n cael eu cynnal yn y Gemau Olympaidd
Sbrint , neu rasio, yn golygu rasys canŵ neu gaiac dros 200m, 500m a 1000m
Mewn slalom mae cystadleuwyr yn cael eu hamseru wrth fynd i lawr cwrs dŵr gwyn lle mae’n rhaid iddyn nhw lywio eu canŵod trwy giatiau, sef pâr o bolion tua 1m ar wahân
Mae marathon yn ras hirach dros gwrs dŵr fflat. Mae’r pellter yn amrywio o ddwy filltir i 125 o filltiroedd
Mae cystadleuwyr yn llywio eu canŵod neu gaiacs i lawr afonydd cyflym mewn cystadlaethau dŵr gwyn
Mae fersiynau eraill yn cynnwys polo canŵ a hwylio canŵ
Yn y digwyddiadau hyn, mae caiacio a chanŵio yn cael eu gwahanu’n ddosbarthiadau ar wahân
Mae gweithgareddau awyr agored eraill yn cynnwys cerdded mynyddoedd, ogofa dan ddaear a mynydda. Gweler Chwaraeon Dŵr ar gyfer pysgota, rhwyfo, syrffio, nofio, achub bywyd a sgïo dŵr