Wrecsam Ifanc

Hawliau Plant

Mae gan y Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn (CCUHP) 54 o erthyglau i gyd. Mae erthyglau 43-54 yn ymwneud â sut y dylai oedolion a llywodraethau gydweithio i ofalu bod pob plentyn yn derbyn ei holl hawliau.

Mae confensiwn yn gytundeb rhwng gwledydd i ufuddhau i'r un gyfraith. Pan fo llywodraeth gwlad yn cadarnhau confensiwn, mae hyn yn golygu ei bod yn cytuno i ufuddhau i'r ddeddf a ysgrifennwyd i lawr yn y confensiwn hwnnw.

• Mae bob un o dan 18 oed efo'r holl hawliau yn y Confensiwn hwn
• Mae’r Confensiwn yn gymwys i bob un, beth bynnag fo’i hil, crefydd neu alluoedd, beth bynnag maent yn ei feddwl neu'n ddweud a pa bynnag fath o deulu maent yn dod ohono
• Dylai pob sefydliad sy’n ymwneud â phlant weithio at yr hyn sydd orau i bob plentyn
• Dylai llywodraethau ofalu bod yr hawliau hyn ar gael i blant
• Dylai llywodraethau barchu hawliau a chyfrifoldebau teuluoedd i gyfeirio ac arwain eu plant fel eu bod, wrth dyfu, yn dysgu sut i ddefnyddio’u hawliau’n briodol
• Mae gan bob plentyn hawl i fyw. Dylai llywodraethau ofalu fod plant yn goroesi ac yn datblygu’n iach
• Mae gan bob plentyn hawl i enw a gofrestrwyd yn gyfreithiol, hawl i genedligrwydd a hawl i wybod am a, chyhyd ag y bo modd, i dderbyn gofal gan ei rhieni
• Dylai llywodraethau barchu hawl plant i enw, cenedligrwydd a chlymau teulu
• Ni ddylid gwahanu plant oddi wrth eu rhieni onid yw hyn er eu lles nhw’u hunain, er enghraifft os yw rhiant yn cam-drin neu’n esgeuluso plentyn
• Mae gan blant y mae eu rhieni wedi gwahanu hawl i gadw mewn cyswllt â’r ddau riant, oni fyddai hyn yn niweidio’r plentyn
• Dylai teuluoedd sy’n byw mewn gwledydd gwahanol gael yr hawl i symud rhwng y gwledydd hynny fel y gall y rhieni a’r plant gadw mewn cysylltiad neu ddod at ei gilydd fel teulu
• Dylai llywodraethau gymryd camau i gadw plant rhag cael eu cymryd allan o’u gwledydd nhw’u hunain yn anghyfreithlon
• Mae gan blant yr hawl i ddweud eu barn ynghylch yr hyn a ddylai ddigwydd pan fo oedolion yn gwneud penderfyniadau sy’n effeithio arnyn nhw, ac i’w barn gael ei hystyried
• Mae gan blant yr hawl i gael a rhannu gwybodaeth onid yw’r wybodaeth yn niweidiol iddyn nhw ac i eraill
• Mae gan blant yr hawl i feddwl a chredu’r hyn a fynnant ac i arfer eu crefydd, cyhyd ag nad ydynt yn cadw pobl eraill rhag mwynhau eu hawliau. Dylai rhieni arwain eu plant yn y materion hyn
• Mae gan blant yr hawl i gydgyfarfod ac ymuno gyda grwpiau a sefydliadau, onid yw hyn yn cadw pobl eraill rhag mwynhau eu hawliau
• Mae gan blant yr hawl i breifatrwydd. Dylai’r gyfraith eu cadw rhag ymosodiadau ar eu ffordd o fyw, eu henw da, eu teuluoedd a’u cartrefi
• Mae gan blant yr hawl i wybodaeth ddibynadwy gan y cyfryngau torfol. Dylai teledu, radio a phapurau newydd roi gwybodaeth y gall plant ei deall ac ni ddylent hybu deunyddiau a allai niweidio plant
• Dylai’r ddau riant rannu cyfrifoldeb dros fagu eu plant, a dylent ystyried yr hyn sydd orau i bob plentyn bob amser. Dylai llywodraethau helpu rhieni trwy ddarparu gwasanaethau i’w cefnogi, yn enwedig os yw’r ddau riant yn gweithio
• Dylai llywodraethau ofalu bod plant yn cael y gofal priodol, a’u cadw rhag trais, camdriniaeth ac esgeulustod gan eu rhieni neu unrhyw un arall sy’n edrych ar eu hôl
• Os nad yw plentyn yn gallu derbyn gofal gan eu teulu yna mae'n rhaid iddynt dderbyn gofal gan rai sydd yn parchu eu crefydd, eu diwylliant a’u hiaith
• Pan fo plant yn cael eu mabwysiadu'r ystyriaeth gyntaf yw’r hyn sydd orau iddyn nhw
• Dylai’r un rheolau gael eu cymhwyso os yw’r plant yn cael eu mabwysiadu yn y wlad lle ganed nhw neu’n cael eu cymryd i fyw mewn gwlad arall
• Dylai plant sy’n dod i wlad fel ffoaduriaid gael yr un hawliau â phlant a anwyd yn y wlad honno
• Dylai plant sydd ag anabledd o unrhyw fath gael gofal arbennig a chefnogaeth fel y gallant fyw bywyd llawn ac annibynnol
• Mae gan blant yr hawl i ofal iechyd o ansawdd da ac i ddŵr glân, bwyd maethlon ac amgylchedd glân iddyn nhw gadw’n iach. Dylai gwledydd cyfoethog helpu gwledydd tlotach i gyflawni hyn
• Dylai sefyllfa plant y mae eu hawdurdod lleol yn hytrach na’u rhieni yn gofalu amdanynt gael ei hadolygu’n rheolaidd
• Dylai’r Llywodraeth roi mwy o arian ar gyfer plant teuluoedd mewn angen
• Mae gan blant yr hawl i safon bywyd sy’n ddigon da i ymateb i’w hanghenion corfforol a meddyliol. Dylai’r Llywodraeth helpu rhieni na allant fforddio i ddarparu hyn
• Mae gan blant yr hawl i addysg. Dylai disgyblaeth mewn ysgolion barchu hunan-barch dynol plant. Dylai addysg gynradd fod am ddim. Dylai gwledydd cyfoethog helpu gwledydd tlotach i gyflawni hyn
• Dylai addysg ddatblygu personoliaeth a thalent pob plentyn yn gyflawn. Dylai annog plant i barchu eu rhieni, a’u diwylliant nhw ac eraill
• Mae gan blant yr hawl i ddefnyddio iaith ac arferion eu teuluoedd, boed y rhain yn cael eu rhannu gan fwyafrif y bobl neu beidio
• Mae gan blant yr hawl i ymlacio a chwarae ac ymuno mewn ystod eang o weithgareddau
• Dylai’r Llywodraeth amddiffyn plant rhag gwaith sy’n beryglus neu a allai amharu ar eu hiechyd neu eu haddysg
• Dylai’r Llywodraeth ddarparu ffyrdd o amddiffyn plant rhag cyffuriau niweidiol
• Dylai’r Llywodraeth amddiffyn plant rhag camdriniaeth rywiol
• Dylai’r Llywodraeth ofalu na chaiff plant eu cipio neu eu gwerthu
• Dylai plant gael eu gwarchod rhag gweithgarwch a allai amharu ar eu datblygiad
• Ni ddylid trin plant sy’n torri’r gyfraith yn greulon. Ni ddylid eu rhoi mewn carchar gydag oedolion a dylid eu cadw mewn cysylltiad â’u rhieni
• Ni ddylai llywodraethau adael i blant dan 15 oed ymuno â’r fyddin. Dylai plant mewn parthau rhyfel gael gwarchodaeth arbennig
• Dylai plant sydd wedi cael eu hesgeuluso neu eu cam-drin cael help arbennig i adfer eu hunan-barch
• Dylai plant a gyhuddir o dorri’r gyfraith dderbyn help cyfreithiol. Dylid defnyddio dedfrydau o garchar i blant ar gyfer y troseddau mwyaf difrifol yn unig
• Os yw cyfreithiau gwlad arbennig yn gwarchod plant yn well nag erthyglau’r Confensiwn, yna dylai’r cyfreithiau hynny aros
• Dylai’r Llywodraeth wneud y Confensiwn yn hysbys i bob rhiant a phlentyn

Pwyllgor UNICEF DU a gyfrannodd y cynnwys gwreiddiol.