Wrecsam Ifanc

Cosbau a Dedfrydau

Mae canlyniadau troseddu yn ddifrifol iawn ac fe allan nhw effeithio ar weddill dy fywyd.

Mae gwybod a deall beth fydd y cosbau a sut bydd dy yrfa a gobeithion am swydd yn cael ei effeithio os oes gen ti gofnod troseddol yn gallu helpu ti i ddewis peidio cymryd rhan mewn unrhyw fath o drosedd.

Yn achos rhai troseddau, mae yna gosb neu ddedfryd benodedig (e.e. bydd llofruddiaeth bob amser yn arwain at ddedfryd oes). Ond yn y rhan fwyaf o achosion gall yr ynad neu’r barnwr ddewis pa gosb maen nhw’n meddwl sy’n addas.

Efallai y byddi di’n derbyn ‘rhyddhad diamod’ sydd yn golygu bod y llys o’r farn nad wyt ti’n euog ac rwyt ti’n rhydd i fynd adref. Neu, os bydd y llys o’r farn dy fod yn euog o’r drosedd rwyt ti wedi cael dy gyhuddo ohoni, efallai y byddi di’n derbyn ‘dedfryd o gaethiwed’. Byddi di’n cael dy anfon i naill ai carchar oedolion neu sefydliad troseddwyr ifanc.

Rhyddhad diamod

• Er dy fod yn euog, mae’r drosedd mor fân fel na fyddi di’n cael dirwy na chosb o unrhyw fath. Fel pe byddet ti ddim yn euog

Rhyddhad amodol

• Mae’r llys yn penderfynu, er dy fod di’n euog, y dylid rhoi cyfle i ti ac felly nid wyt ti'n cael dy gosbi yn y fan a'r lle. Fodd bynnag, os wyt ti’n troseddu eto cyn pen cyfnod penodol o amser, efallai y cei di dy gosbi am y drosedd gyntaf pan fyddi di’n cael dedfryd am yr ail

Rhwymo (Bind over)

• Bydd gofyn i ti lofnodi addewid ysgrifenedig y byddi di’n ymddwyn yn dda am gyfnod penodol
• Os na fyddi di’n ymddwyn yn dda, fe fyddi di’n cael uchafswm dirwy o £250 os wyt ti dan 14 oed, a £1000 os wyt ti dan 18 oed
• Os wyt ti dan 16 oed mae’n bosibl mai dy rieni yn hytrach na ti fydd yn gorfod cael eu rhwymo i wneud yn siŵr dy fod di’n ymddwyn yn dda. Mewn rhai ardaloedd, nid yw’n arfer i rwymo diffynyddion ifanc

Dirwy

• Bydd gofyn i ti dalu swm penodedig gan ystyried pa mor ddifrifol oedd y drosedd
• Uchafswm o £250 yw’r swm os wyt ti dan 14 oed a £1000 os wyt ti dan 18 oed
• Os wyt ti dan 16 oed, fel arfer dy rieni yn hytrach na ti fydd yn gorfod talu’r ddirwy

Gorchymyn iawndal

• Os wyt ti wedi achosi difrod neu anafiad i rywun neu eu heiddo, gall y llys dy orchymyn i dalu iawndal i’r dioddefwr, hyd at £5,000
• Gallai hyn fod ar ben dedfryd arall
• Dylai’r llys ystyried p’un a allet ti dalu’r swm ai peidio
• Os wyt ti dan 16 oed, fe fydd y llys fel arfer yn gorchymyn dy rieni i dalu’r swm
• Os wyt ti dan 17 oed mae'n bosib y bydd yn gorchymyn dy rieni i dalu, er y gallai’r llys hefyd orchymyn i ti ei dalu dy hun

Gorchymyn Cymunedol

• Gorchmynion gan y llys yw dedfrydau o’r math yma i ti fynychu canolfan, gwneud gwaith cymunedol neu ddechrau cyfnod o gyfarwyddyd neu oruchwyliaeth gyda swyddog prawf neu weithiwr cymdeithasol
• Bydd manylion y gorchymyn yn dibynnu ar ddifrifoldeb y trosedd a p’un a oes canolfan neu raglen addas ar gael ai peidio
• Os na fyddi di’n ufuddhau i’r gorchymyn fe allet ti gael dy ddwyn gerbron y llys eto a chael dedfryd o fath arall

Gorchymyn Cyfunol

• Gall dedfrydu ti i orchymyn gwasanaeth cymunedol a gorchymyn prawf ar yr un amser. Gelwir hyn yn orchymyn cyfunol

Dedfryd o gaethiwed

• Mae hyn yn golygu y byddi di’n cael dy gadw yn rhywle cadarn fel sefydliad troseddwyr ifanc neu garchar

Gorchymyn cadw a hyfforddiant

• Rhoddir y rhain i bobl ifanc dan 18 oed sydd wedi troseddu a’r drosedd honno yn un a fyddai wedi haeddu carchar pe bydden nhw’n oedolion
• Bydd hanner cyntaf gorchymyn cadw’n cael ei dreulio yn y ddalfa a’r ail dan oruchwyliaeth yn y gymuned
• Os wyt ti rhwng 14 a 17 oed ac yn torri’r gorchymyn cadw, gall y Llys Ieuenctid roi dirwy i ti o £1000
• Os wyt ti’n aildroseddu yn ystod gorchymyn cadw fe fydd y llys yn dedfrydu cyfnod o gaethiwed

Gorchymyn cadw allan

• Bydd hwn fel arfer yn cael ei ddefnyddio ar gyfer troseddau sy’n ymwneud â gemau pêl-droed
• Os wyt ti'n dreisiol neu os byddi di’n cael dy ddal yn yfed alcohol mewn gêm lle mae wedi’i wahardd, gall y llys dy atal rhag mynd i fwy o gemau
• Byddan nhw’n rhoi gorchymyn cadw allan fel dedfryd ar ben un arall
• Gallai’r ddedfryd fod am drosedd trefn gyhoeddus fel ymddygiad treisgar, aflonyddu hiliol neu ymddygiad meddw ac afreolus

Dedfryd ohiriedig

• Gellir gohirio dedfryd os oes yna newidiadau mawr er gwell yn dy fywyd ac mae’r llys o’r farn y dylai roi cyfle i ti ddangos bod y newidiadau yma'n mynd i barhau

Gorchymyn hyfforddiant diogel

• Dedfryd o gyfnod mewn canolfan hyfforddiant diogel, ac yna cyfnod o oruchwyliaeth

Remand Cadarn

• Pan fyddi di'n mynd i fyw mewn llety’r awdurdod lleol ond fe fydd yna amod yn ymwneud â diogelwch (e.e. cyfyngiadau ar yr amseroedd y gallet ti fynd allan)
• Mae hyn yn cael ei gyflwyno fel opsiwn i’r llys pan fydd yn rhoi dedfryd i bobl ifanc rhwng 12 a 16 oed

Gorchmynion cyrffyw

• Gorchymyn cyrffyw yw’r sefyllfa lle bydd gofyn i ti aros mewn lle penodol yn ystod amser penodol (e.e. aros yn dy gartref ar ôl 10 o’r gloch y nos). Gall cyrffyw fod am gyfnod rhwng 2 a 12 awr y dydd, a gallan nhw bara am hyd at chwe mis

Monitro electronig

• Mae ‘tagio electronig’ neu ‘tagio’ yn enwau eraill ar fonitro electronig
• Tagio yw’r sefyllfa lle bydd dyfais electronig yn cael ei gosod arnat ti i fonitro dy leoliad. Mae’n bur debyg y bydd yn cael ei ddefnyddio ar y cyd â chyrffyw, i wneud yn siŵr dy fod di’n ufuddhau i’r cyrffyw. Mae rhai pobl yn ystyried bod tagio yn torri hawliau sifil

Rhwymo rhieni

• Sefyllfa yw hon pan fydd y llys yn gorchymyn dy riant/rhieni/gwarcheidwad/gwarcheidwaid i reoli a gwneud yn siŵr dy fod di’n cyflawni dedfryd gymunedol yn iawn. Os na fyddan nhw’n gwneud hyn fe fydd yn rhaid iddyn nhw fforffedu hyd at £1000

Bydd dy ddedfryd yn dibynnu ar lawer o bethau fel p’un a oes gen ti gofnod troseddol blaenorol ai peidio, pa mor ddifrifol yw’r drosedd, os wyt ti’n teimlo'n sori am beth wnes di a pha lefel o ddedfryd mae’r llys o’r farn fydd fwyaf effeithiol.

Os wyt ti’n 17 oed neu’n iau, ac mae dedfryd gymunedol neu ddedfryd o gaethiwed yn debygol, fe fydd y llys fel arfer yn gwneud cais am PSR (Adroddiad cyn dedfrydu), sef adroddiad y bydd gweithiwr cymdeithasol neu swyddog prawf yn ei lunio yn dweud pam dy fod wedi troseddu ac yn nodi beth y gellid ei wneud i atal ti rhag aildroseddu neu i leihau’r tebygolrwydd y byddi di’n aildroseddu. Bydd y llys yn defnyddio’r adroddiad yma i’w helpu i benderfynu pa ddedfryd i'w gorfodi.